ادب صنعتی

روی کار آمدن احمدشاهانگلستان کماکان یادش هست که برای پیشرفت کارها گاهی باید رفتارهای رقیب را نادیده گرفت . سال 1912م. ، دقیقا 16 بهمن 1290ش. جنایت روسها در تبریز لاپوشانی می شود . به قول احمدکسروی : داستان کشتار پانصد تن بچه و مرد ]در تبریز[ انگلیسیان را تکان داد و در آن باره پرسشی از نماینده سیاسی خودشان در تهران کردند و او پرسشی از کنسول تبریز کرد و کنسول تبریز پاسخی داد که ما آن را در کتاب آبی می یابیم ، بدین سان : اینکه گفته اند روسیان کشتار می کنند راست نیست و آنچه رخ داد جز آن می باشد . گمان نمی دارم عنوان رفتارهای نامردمیانه در باره سپاهیان روس شایسته باشد و ما دلیلی براستیِ چنان عنوانی در دست نمی داریم . این نمونه ای است که نمایندگان سیاسی انگلیس چه پرده کشی ها بروی سیاهکاریهای روسیان می کرده اند (تاریخ هیجده ساله آذربایجان، ص382و383) . مستر شیلی نامی که این زمان کنسول انگلیس در تبریز بوده ، هواداری سختی از سیاست روسیان می نموده ، آن همه کسانی را که روسیان دار کشیدند و یا صمدخان ]ملقب به شجاع الدوله ، رئیس ایل مقدم مراغه ، پیشتاز در لشکرهای محمد علی شاهی و دشمن مشروطیت[ کشت ، کتاب آبی را که ببینید بجز از داستان ثقه الاسلام ]تبریزی[ و همراهان هفتگانه او از دیگران هیچ یادی نیست و چنین پیداست که مستر شیلی آگاهی نداده (همان ، ص384) . معیارهای انگلیس در باب ایران و رفتار روسیه همواره دوگانه به نظر می رسیده است : در انگلیس این هنگام دو اندیشه در کار سیاست شرقی در میان می بود . یکی اینکه با روسیان همدستی نمایند و این از بهر آن بود که روزبروز آلمانیان بر نیرو می افزودند و همزمان بیم جنگ بزرگی در اروپا بیشتر می گردید و انگلیسیان در آن جنگ نیاز به یاری روس خواستندی داشت . ا, ...ادامه مطلب