ادب صنعتی

نفت داشتیم و وام می گرفتیمانگلیسی ها بلد بودند از بخش خصوصی خود در راستای اهداف استعماری خود استفاده کنند و ما بلد نبودیم از ثروت خدادادِ نفت برای عمران کشور و حفظ استقلال مان استفاده کنیم . شاید هم آنان که در قدرت بودند و باید چنین می خواستند بر این اعتقاد نبودند . سال 1901م./ 1280ش. دارسی سرمایه دار بخش خصوصی انگلیس فرستاده شد دنبال نفت ما . امتیاز معروف نفتی انگلیس که شامل استخراج و صدور نفت سراسر ایران به استثنای پنج استان شمالی بود توسط ویلیام دارسی تحصیل گردید (روابط سیاسی ایران و امریکا ، ص56) . پنج استان کنارگذاشته شد برای همکاسه انگلیسی ها یعنی روسیه . از طرفی امورات آقایان سران کشور بدون وام نمی گذشت ، ولو می دانستند که باید گمرک ها را در حکم وثیقه و ضمانتِ بازپرداخت گرو بگذارند. در بهار 1278ش./ 1317ق. امین الدوله از کار برخاست و روانه گیلان گردید . از این سوی امین السلطان از قم به تهران آمده صدراعظم گردید . گویا لقب اتابک را این زمان یافت. ]مظفرالدین[ شاه بی پول شده و برای سفر درمانی پول می خواست . گفتگو با انگلیس می رفته که یک میلیون و دویست هزار لیره وام دهند و گمرک های جنوبی ایران در گرو آنان باشد . لیکن دیر پاسخ دادند . اتابک رو به سوی روسیان برگردانید ، به میانجیگری میرزا رضا خان ارفع الدوله ، سفیر پترسبورگ . روسیان گمرک های شمالی ایران را به گرو گرفتند و بیست و دو میلیون و نیم منات با سودی صدی پنج برای مدت هفتاد و پنج سال به ایران دادند ، با این شرط که از آن ، وام بانک شاهنشاهی (پانصد هزار لیره تاوان امتیاز توتون و تنباکو) پرداخته شده و ایران تا این وام روسی را بازنداده ، از هیچ دولت دیگری وام نگیرد (تاریخ مشروطه ایران ، ص24و25) . البته ابتدا شاه در 1315, ...ادامه مطلب