ادب صنعتی

خان در راهِ شاهی رضا خان (1256 – 1323ش. ) مردی به نظر می رسید که بنا به تلقی انگلیسی ها در سالهای پس از مشروطه می توانست مرد قدرتمند مدافع منافع انگلیس باشد . اما شرایط از نظر اجتماعی و سیاسی به گونه ای نبود که او بتواند در روندی طبیعی قدرت را به دست گیرد . جمع بندی این بود که باید در غیاب رقیب یعنی روسیه که در پی انقلاب 1917 تقریبا از دور خارج شده بود ، دولتی وابسته روی کار آید . این دولت وابسته لزوما می باید متکی بر ارتشی متحدالشکل باشد که با قدرت نظامی اعمال حاکمیت نماید . اینجا بود که ضرورت استقرار مرد قدرتمند را پیش کشیدند و گناه ناکامی ها را به گردن مشروطه ای که در انواع آشوبها و دسیسه ها گرفتار شده بود و به قول حسین آبادیان (ایران از سقوط مشروطه تا کودتای سوم اسفند ، ص21) دیگر"وجود خارجی نداشت" انداختند. کودتا نقطه عزیمت چهارده سال تلاش گروه های بحران ساز داخلی و انگلیسی های ذی نفوذ در مناسبات سیاسی ایران بود. کودتا نعم البدل قرارداد 1919 بود زیرا اهداف قرارداد را با امکانات ایران و نه انگلیس عملی ساخت ؛ با این تفاوت که بنیاد حکومت را هم دگرگون نمود و ضامن اجرایی آن را دیکتاتوریِ"رضاخان" قرار داد ( ر. ک : همان ، ص30) ؛ چهره ای که می رفت تا "رضاشاه" شود. او در شرایطی وارد میدان می شدکه در سال های پس از مشروطه خصوصا پس از قرارداد 1919 ایران و انگلیس ، با انواع قیام های کوچک و بزرگ آزادی خواهانه و استقلال طلبانه و در کنار آنها انواع آشوب آفرینی و تردید افکنی به نام کمیته مجازات علیه مشروطه و میرزاکوچک خان و شیخ محمد خیابانی ، نیز بحران های پدیدآمده از سوی امثال سیدعلی یزدی پدر سیدضیاء ، سردار محیی ، میرزاکریم خان رشتی ، سلیمان میرزا اسکندری ، سیدمحمدرضا مساوات ، محمدعلی خ, ...ادامه مطلب