ادب صنعتی

سحری خوانی و سحری خوریکسی که پا به میدان برنامه سازی مثلا تهیه برنامه رادیویی برای لحظات سحری بگذارد پا به چالشی گذاشته که باید برنامه برای لحظه ای درک نشدنی یا وصف نشدنی بسازد . در این لحظه مردم می خواهند باخبر شوند که سحر شده یا نشده و چقدر از سحر گذشته و کی سحر تمام می شود ، چهارتا جمله مناجات گونه در کنار سحرخوانی سنتی و حالا "دعای سحر" هم بشنوند . در جنب چنین ارتباطی با رادیو ، سحری شان را هم بخورند. و در ارزیابی برنامه ساخته شده برای این لحظه که معمولا یکی دوساعت – در مورد برنامه "نسیم سحریِ" 6 فروردین 1402 ، 105 دقیقه – طول می کشد ، به اجمال باید گفت : هنوز هم این قبیل برنامه ها مشکل فرم دارند . برای جذاب تر شدن برنامه می توان از افکتهای طبیعت یا طبیعی و دست کم گزارشهای محیطی استفاده کرد. لازم است آسیبهای معرفتی اخلاقی و اجتماعی شناسایی و در پرداخت متنی و فرمی مورد توجه قرار گیرد؛ آسیبی مثل نگاه های عجولانه ، غیر منطقی و در موارد زیادی خشونت آمیز .رویکردهای کلانِ جهت دهنده ی تولید نقد شود. آنچه باید پخش شود؟ آنچه پخش می شود؟اعلام بخش/ آیتم آن هم به صورت گل درشت ، از مناسبت و ملایمت برنامه با اقتضای لحظه و ملاحظات زیبایی شناختی می کاهد. شاید حتی اعلام در نشانه ایستگاهی هم ضرورت نداشته باشد. ایده های خام مستخرج از منابع ، فرآوری رسانه ای – هنری می خواهد. عنصر روایت بیشتر به کار تزریق شود. تکرار چند ساله نشانه ایستگاهی "سحرنامه" (بر وزن سفرنامه) القای جدی نبودن تیم تولید می کند ؛ هرچند محتوی و تدوین گزارشها ، از سر گزیده کاری است و جذاب است . شورای طرح و برنامه مجوز بدهد که در برنامه ، تنها روح طرح تامین شود ، اما برنامه شنیدنی ، مطلوب ، متفاوت ، مفید و موثر باشد . در ذک, ...ادامه مطلب

حال و روز کتابخوانیدکتر محمد حسن صنعتیبا آنکه در دهه های گذشته در ایران افراد بسیاری تحصیلات عالیه در رشته های مختلف را پشت سر نهاده اند و اهل تحقیق و تالیف شده اند ، گویی پیوند محققان و نویسندگان با بدنه کتابخوان ضعیف بوده و تاثیری در جهت تعالی درک فرهنگی و علمی جامعه از این طریق حاصل نشده است. علت های گوناگونی در بین است. بسا افرادی که کتاب را صرفا به منظور پرجلا کردن محل کار و زندگی و به کار بردن آن برای تزیین خریداری می کنند (ابرامی ، 1357: 14) . تفاوت ما و کشورهای صنعتی در آن است که ما اگر بتوانیم ، به قصد تفاخر به داشتن کتابخانه ، کتابها را خریداری و معمولا حبس می کنیم اما در ممالک صنعتی بیش از نیمی از کتب انتشار یافته در کتابخانه ها جای می گیرند و افراد کتاب را بیشتر از طریق کتابخانه دریافت و مطالعه می کنند (همان: 44) . می توان گفت هر کتابخانه برای ایجاد امکان پاسخگویی به همه جویندگان یک کتاب ، از هر کتاب تعداد نسخه زیادی تهیه و نگهداری می کند ؛ روشن است که احتمالا به تعداد نصف تیراژ کتابهای منتشره از هر عنوان کتاب ، کتابخانه در این کشورها فعال نیست. در این بین رفتار متولیان کتاب و کتابخوانی از حیث تاثیری که بر میزان رغبت مراجعه کنندگان به کتابخوانی دارد دارای اهمیت است . به عبارتی این مهم است که آیا آنان آموزش های لازم برای کسب توانایی های کارشناختی و از جمله اخلاق پاسخگویی سریع و دقیق و محترمانه و مشوق به درخواست کنندگان کتاب را گذرانده اند یا خیر. کتابدار اگر کتابخوان باشد و از صلاحیتهای کتاب شناختی برخودار شده باشد ، اهتمام به این نکته مهم خواهد داشت که فرد اهل کتاب به دنبال فهم حقیقتی تازه است ، صرف نظر از آنکه حقیقت را در یک کتاب مربوط به رشته فیزیک جستجو کرد, ...ادامه مطلب

اقتصاد کتاب ، نَشتی کتابخوانیدکترمحمد حسن صنعتی با این همه گزارش در باب اندک بودن میزان مطالعه ایرانیان می شود مجادله نکنیم و بپذیریم که بالاخره و اجمالا ما جزو ملتهایی هستیم که گویی خود را دانای کل و مستغنی از مطالعه می دانیم. نتیجه این تصور هم این است که در ساعات کاری ، چه کارهای فنی و صنعتی و چه کارهای فکری و فرهنگی و هنری ، برای هر کار مرتبط با کار اصلی ، مثلا هماهنگی با صدابرداری یا گرفتن مواد لازم صنعتگری از فلان کارخانه ،... محاسبه ی ساعت می شود و آن ساعت را جزءِ ساعات کار در نظر می گیرند و در محاسبه حقوق منظور می کنند ؛ اما ، مگر در موارد "انگشت نما" و استثنایی و مناسب برای تهیه گزارش و پخش از رسانه ها ، سراغ نداریم رئیس یا کارفرمایی را که به ساعت مطالعه بها داده باشد و حاضر باشد در قبال آن بهایی پرداخت کند. این در حالی است که کارگر ماهر باید در حرفه خود مطالعه کند . یعنی کتاب دست بگیرد . یک صفحه بند نمی تواند بگوید چون سر و کار من با صفحه بندی کتاب است به مطالعه نیازی ندارم. او نیز برای ارتقای حرفه ای و تخصصی خود به مطالعه نیازمند است . برای یک تهیه کننده برنامه در رادیو یا تلویزیون لازم است که برای اطلاع عمیق و دقیق از تازه ترین نگرشها و کارآمدترین علوم مرتبط با رسانه و فرهنگ ، کتاب در دست داشته باشد و فرصت های مناسبی را به مطالعه اختصاص دهد و البته این فرصتها جزء ساعات کار او محاسبه شود. نیز می پذیریم که برای درآمدن افراد جامعه از سطوح مدیریتی تا اقشار و افراد به اهلیت مطالعه ، آداب و الزاماتی مورد نیاز است. به تعبیری باید موقعیت مطالبه را به نحوی فراگیر و همه شمول به وجود آورد ، به گونه ای که عقیده و عادتِ توأمان به مطالعه ، روحیه ای در جامعه پدید آوَرَد که افر, ...ادامه مطلب

اگر تاریخ بیهقی نخوانیمنمی دانم چقدر برایتان پیش آمده که در گفت و گویی از امری بدیهی سخن در میان باشد و ناگهان کسی از میانه در اصل آن امر تشکیک کرده باشد. برای دوستی از دوستان شفیق بنده این امر در باب تاریخ بیهقی پیش آمده بود. در جلسه ای که گرد هم آمده بوده اند تا در باب بازخوانی تاریخ بیهقی در یکی از قالبهای رسانه ای تصمیم بگیرند دو گروه ، گروهی که نوعا نوکر سلطان اند – یعنی رئیس جلسه – و نه نوکر بادمجان و گروهی که می خواسته اند برای رساندن خواص خوراکی فرهنگی چون تاریخ بیهقی به جسم و جان خلق الله ، آن هم با سلیقه ساده و ارزان سرآشپز طعامی برای خلق الله فراهم کنند مشغول گفت و گو بوده اند که شریفی به مقام و منصب و نه حکمت و معرفت از در افاضه درمی آید که چه نیازی به خواندن تاریخ بیهقی است ؟ و گویا نگاه و نظر هم چندان آمرانه و عاقل اندر سفیه بوده است که شنوندگان عطای سفره به لقای صاحب سفره می بخشند . من که نه سر پیاز بوده ام در آن جلسه و نه ته پیاز ، اکنون که از این افاضه خبر یافته ام می گویم ، اگر تاریخ بیهقی نخوانیم ، نخواهیم فهمید که ابوالفضل بیهقی هزار سال پیش چه نکته های درس آموز و کارآمد برای امروزه روز ما گذاشته ، و ما که عمل و بی عملی مان نشان می دهد کجاهای تاریخ به خواب رفته ایم و هر چه پیشتر آمده ایم بر عمق خواب مان افزوده ایم ، آن نکته ها را چون گنجی مدفون به خود تاریخ بازگردانده ایم. برای دریافتن و نشر نکته های درس آموز بیهقی پس از تلاشهای اولیه در شناسایی و تصحیح و چاپ تاریخ بیهقی در سال 1862 م. در کلکته هند ، از بیش از نیم قرن قبل دهها بیهقی پژوه ایرانی و غیر ایرانی گام به راه استخراج این معدن حکمت و اخلاق و ادب نهاده اند . آنان عمر گرانمایه بر سر بازخوانی و بهره ب, ...ادامه مطلب

از صفحات نخست کتاب:این نوشته ها از اول قرار نبود چنین سر و شکلی داشته باشد. سال 1398 را در حالی شروع کرده بودیم که پس از سالهای طولانی کم بارشی در ایران ، خدا باران های پی در پی تفضل کرد ، آنقدر که در تقریبا تمام ایران سیل پشت سیل به راه افتاد و در حالی که همه جا را ویران می کرد مردم باران ندیده و بی آبی کشیده خوشحال بودند. دفتر یادداشتی شروع کردم به نام "جانمایی سال و ماه". می خواستم بگویم – گرچه آن بارندگی ها در سال بعد ادامه پیدا نکرد – انگار بهار و زمستان در طبیعت خدا دارد سر جای خودش قرار می گیرد، چون بهار فصل باریدن است و دارد می بارد. طبق معمول ، آن یادداشتها سوق پیدا کرد سمت مسائل فکری و فرهنگی و اجتماعی ، مثل همه یادداشتهای این سالهایم. همزمان دفتر دیگری را شروع کردم برای یادداشت ایده هایم که می خواستم مسائلی فراتر از یادداشتهای روزانه و مسائلی اساسی تر را با نثر یادداشت که مطلب را هم خواندنی تر می کند در آن بگنجانم . اسم این دفتر شده بود " سال به سال". موهم دو معنی. معنی اول دربرگیرنده حرف های سال هزارو سیصد و نود و هشتی ، تا برسیم به دفتر دیگری که حرفهای سال بعدش را در برگیرد و همین طور ادامه پیدا کند. معنی دوم ، گله از وضعیتی مبهم که سال به سال دریغ از پارسال. سال 1399 که شروع شد دفتر یادداشت دیگری آمد کنار دستم ، بااین ایده و بلکه انتقاد که ما ایرانی ها هیچوقت ادامه دهنده یک سنت نمی مانیم و همواره تاریخ برایمان از نظر تقویمی،"یکِ یکِ یک " می شود . انگار هیچ کس کاری نکرده که بشود ادامه اش داد.اسم این دفتر شد " یکِ یک".به موازات این نگارشها تصمیم گرفتم در نوشته هایم بنا را بگذارم بر بازخوانی و تخریب ساختارهای ذهنیِ به زعم من نادرست و ارائه پیشنهادهایی برای سرپا کرد, ...ادامه مطلب