ادب صنعتی

محمد علی شاه و مشروطه محمد علی شاه در 18 جمادی الاولی 1326ق. در تلگرامی به علمای نجف – که البته با پاسخ کوبنده علما مواجه شد (ر.ک . تاریخ مشروطه ایران ، ص617) – تعهدنامه قبول مشروطه را ارائه نمود: قانون اساسی را در حالتی که پدر تاجدارم را رمق و قدرتی باقی نبود قلم را در دستش گزارده بعد از آن هم از ساعتی که به تخت سلطنت جلوس کردم تمام هم خود را در استقرار اساس مشروطیت مصروف و با آن قدرتی ]که[ در قوه داشتم و اسباب فراهم بود از پیشرفت این اساس قصور نورزیدم تا مشروطیت دولت که آزادی ملت است قرار یافت و مستحکم شد] ...[ 18 جمادی الاولی 1326 محمد علی شاه قاجار (همان ، ص616) . اما مشکل آن بود که به علت نوعی سفاهت سیاسی در محمدعلی شاه که حکومت به ارث برده بود و نه بر اساس شایستگی و خردِ – واقعا – جمعی ، نیز به علت افرادی نابالغ تر در درک سیاسی و علمی و فرهنگی که پیرامون خویش گرد آورده بود ، ممکن به نظر نمی رسید که او و آنها بتوانند پاسبان مشروطه یا حقوق حقه ملت باشند . نگاهی به زندگی سیاسی محمدعلی شاه بهتر این واقعیت را نشان می دهد. محمد علی شاه قاجار از 28 دی 1285 تا 22 تیر 1288 پادشاه ایران بود. وی برخلاف جد مادری خود امیرکبیر، بسیار قشری، خرافه پرست، مستبد، زورگو و کم ظرفیت بود. در جوانی شاهد اقتدار و نفوذ روسیه تزاری بود و بدین جهت از روس ها بسیار حساب می برد. او تحت تاثیر مربی سوارکاری و معلم زبان و مشاور روسی اش «شاپشال» قرار داشت که از یهودیان کریمه بود و دوره عالی مدرسه زبان های شرقی سن پترزبورگ را به پایان رسانده بود. محمد علی میرزا در دوران ولیعهدی در تمام امور با او مشورت می کرد. شاپشال که از دربار قاجار لقب ادیب السلطان گرفته بود عنصر مرموز و هوشمندی بود که به نفع دول, ...ادامه مطلب

پس از رفتن محمدعلی شاهبا برکناری محمدعلی شاه از قدرت ، فرض این بود که مجلس و به تبعِ آن مردم قدرت بیشتری پیدا می کنند و آنچه شعار و مطلوب سالهای مبارزه آنان بوده است در رفتار نمایندگان بارز می شود ؛ چنان که در مجلس اول شورای ملی ، یعنی از 14 مهر 1285 تا 2 تیر 1287، نمایندگان مبتنی بر حس استقلال طلبی و با توجه به سلطه طلبی کشورهایی چون انگلیس و روسیه ، با دریافت وام از این دو کشور مخالفت کردند . اما در مجلس دوم که از 24 آبان 1288 تا 3 دی 1290 دایر بود ، چون عوامل وابسته بیشتری به مجلس راه یافته بودند ، مجلس به دولت اجازه داد که وامی به مبلغ 1250000پوند را از انگلستان دریافت کند . در مجلس دوم ، نزدیکان محمد علی شاه و هم دستان او که در به توپ بستن مجلس نقش داشتند ، عنوان نمایندگی مجلس را یدک می کشیدند ( انقلاب مشروطه ، ص 88) . از مشخصات این دوره ضعف دولت و آنارشیسم است ، در حدی که مجلس به تعطیلی کشیده می شود و این زمینه بهره برداری انگلیس است . اسماً احمد ، شاه است و رسماً ناصر الملک ، نایب السلطنه درس خوانده ی انگلیس، امور را اداره می کند . در 3 محرم 1330 ق. / 24 دسامبر 1911م. ابوالقاسم خان ناصر الملک مجلس را بست ، هر چند که دوره ی آن عملا هم رو به اتمام بود . بسیاری از نمایندگان تبعید و روزنامه ها توقیف شدند و مجلس دیگر تا حدود سه سال مجدداً تشکیل نشد . طی این دوره ی وقفه ، نفوذ روس و انگلیس بر دولت بسیار چشمگیر شده بود ( "احزاب سیاسی دوران مشروطیت" ، ص136) . سال 1290ش. ، در همان سالی که آشوب و آنارشیسم ، در ایرانِ پس از استبداد و دست یافته به فرمان مشروطیت گسترش می یابد و مجلس به تعطیلی کشیده می شود ، روسیه تلاش خود برای بازگرداندن محمدعلی میرزا به قدرت را آغاز می کند. یک ک, ...ادامه مطلب

میرزا محمد حسین نائینی علامه میرزامحمد حسین نائینی (1239-1315ش.) صاحب رساله تنبیه الامه و تنزیه المله را موسس فقه مشروطه دانسته اند. در شرایطی که به تعبیر داود فیرحی ("محمدحسین نائینی موسس فقه سیاسی مشروطه" ، ص358)، به توپ بستن مجلس پشتیبانی شیخ فضل الله نوری را داشت ، به نظر نائینی حکومت مطلوب آن نیست که ثروت و آیادانی بیاورد ؛ آن است که مردم آن را بر سر کار آورده باشند . شیخ فضل الله ، قانون گذاری را نه معطوف به وکالت بلکه شأن و شعبه ای از امام معصوم (ع) می دانست . و نائینی به دنبال دموکراسی انجمنی بود تا اعمال سلیقه شخصی نشود . علامه در 17 ذیقعده 1276ق. در نائین اصفهان و در خانواده ای روحانی چشم به جهان گشود و زیر نظر پدرش حاج میرزا عبدالرحیم از خاندان بزرگ منوچهری تربیت شد . تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود به پایان رساند و برای ادامه تحصیل در سطوح عالی و خارج رهسپار حوزه نجف و سامرا شد و در ردیف شاگردان نامدار آیت الله حاج میرزامحمدحسن شیرازی و مرحوم آیت الله سیدمحمد اصفهانی قرار گرفت . و تدریس او به گونه ای بود که اعاظم حوزه علمیه نجف چون سیدابوالقاسم خویی ، سیدمحمدهادی میلانی ، سیدمحسن حکیم و علامه سیدمحمد حسین طباطبایی صاحب المیزان به حضور کامل و مرتب در آن پای بند بودند (زندگی و اندیشه های میرزامحمد حسین نائینی ، ص14و15) . زندگی او را نیز می توان نمونه ای از مرزبانی دین ، تلاش در تبیین و تاریخ مشروطه ، پایداری عالمان در قیام عراق ، جهاد برای استقلال کشورهای اسلامی و مبارزه با استبداد و کژ اندیشی دانست . او در 26 جمادی الاول 1355ق. چشم از جهان فرو بست (همان ، ص7) . نائینی در عین طی مراحل علمی حوزه در عالی ترین سطح ، نگاه های نواندیشانه ای داشت. میرزا با, ...ادامه مطلب

خُمِّی– و در بعضی ثبتها و نوشته ها خُمِّین - روستایی است در 14 کیلومتری شهرستان بَردَسکَن از شهرستانهای استان خراسان رضوی ، در جاده ای مشترک با روستاهای هُدک و بُرجَک . از 160 خانواری که تا قبل از خشکسالیهای 10-20 سال گذشته در آن می زیسته اند ، حداکثر 60 خانوار در روستا مانده اند که آنها هم یا تک نفره اند یا دو و حداکثر سه نفره. قدمت آن اما آنقدر هست که شرح حال آن به تحقیق مجزا و مستوفا احاله پیدا کند.این نوشته نوعی ثبت اجمالی گویش و بیشتر، اصطلاحات و تعبیرات رایج در این روستا است تا از تطاول نسیان دور بمانَد. بخوانید, ...ادامه مطلب

از صفحات نخست کتاب:این نوشته ها از اول قرار نبود چنین سر و شکلی داشته باشد. سال 1398 را در حالی شروع کرده بودیم که پس از سالهای طولانی کم بارشی در ایران ، خدا باران های پی در پی تفضل کرد ، آنقدر که در تقریبا تمام ایران سیل پشت سیل به راه افتاد و در حالی که همه جا را ویران می کرد مردم باران ندیده و بی آبی کشیده خوشحال بودند. دفتر یادداشتی شروع کردم به نام "جانمایی سال و ماه". می خواستم بگویم – گرچه آن بارندگی ها در سال بعد ادامه پیدا نکرد – انگار بهار و زمستان در طبیعت خدا دارد سر جای خودش قرار می گیرد، چون بهار فصل باریدن است و دارد می بارد. طبق معمول ، آن یادداشتها سوق پیدا کرد سمت مسائل فکری و فرهنگی و اجتماعی ، مثل همه یادداشتهای این سالهایم. همزمان دفتر دیگری را شروع کردم برای یادداشت ایده هایم که می خواستم مسائلی فراتر از یادداشتهای روزانه و مسائلی اساسی تر را با نثر یادداشت که مطلب را هم خواندنی تر می کند در آن بگنجانم . اسم این دفتر شده بود " سال به سال". موهم دو معنی. معنی اول دربرگیرنده حرف های سال هزارو سیصد و نود و هشتی ، تا برسیم به دفتر دیگری که حرفهای سال بعدش را در برگیرد و همین طور ادامه پیدا کند. معنی دوم ، گله از وضعیتی مبهم که سال به سال دریغ از پارسال. سال 1399 که شروع شد دفتر یادداشت دیگری آمد کنار دستم ، بااین ایده و بلکه انتقاد که ما ایرانی ها هیچوقت ادامه دهنده یک سنت نمی مانیم و همواره تاریخ برایمان از نظر تقویمی،"یکِ یکِ یک " می شود . انگار هیچ کس کاری نکرده که بشود ادامه اش داد.اسم این دفتر شد " یکِ یک".به موازات این نگارشها تصمیم گرفتم در نوشته هایم بنا را بگذارم بر بازخوانی و تخریب ساختارهای ذهنیِ به زعم من نادرست و ارائه پیشنهادهایی برای سرپا کرد, ...ادامه مطلب

سردارشهیدمحمدتقی برزگرآزادگُلهفرمانده گردان عملیات رزمی جنگل( 19 تیر 1340 -  4 اسفند 1360 )                  محمد تقی برزگر آزادگُله – ایرانی ، مسلمان، شیعه - ، فرزند پنجم علیجان برزگر آزادگُله و حاج خانم سلطانی در گلوگاه به دنیا آمد ، اما به علت شغل پدر که ارتشی و از پرسنل ژاندارمری بود و مجبور بود در نوشهر و علمده و الیگودرز و جاهای دیگر خدمت کند (پ، 3: 34) ، زندگی در شهرهای مختلف را در کنار خانواده تجربه کرد. آخرین شهر محل اقامت او ساری بود . 4 برادر و 5 خواهر داشت. مادرش هم خانه دار بود. مقطع متوسطه را در هنرستان صنعتی 4/63 ساری خواند و سال 1358 از هنرستان مزبور با بهترین نمره در دروس و انضباط دیپلم برق گرفت. پس از مدتی تجربه فعالیت در کمیته انقلاب اسلامی از 22 بهمن 1357 تا 30 تیر 1358 ، در تاریخ 1 مرداد سال 1358 به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست (پ، 1: 27). وی ، سال 1360 در جریان یک درگیری رخ به رخ با یکی از سرشاخه های گروه های منحرف موسوم به پیکاری - شامل اعضای مارکسیست سازمان مجاهدین خلق- در پل آمل ، هنگامی که برای عبور رهگذری از مردم عادی ، لحظه ای در شلیک تعلل کرده بود ، از ناحیه گونه مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به شهادت رسید (پ، 3: 14) . وی به تازگی صاحب اولین فرزند خود شده بود ، پسری که یک ماه بیشتر نداشت ( پ، 1: 1-6).    محمد تقی برزگر آزادگُله ( پ، 1: 35)  4 سال مقطع ابتدایی و 3 سال مقطع راهنمایی را در الیگودرز و 4 سال متوسطه را در ساری و در هنرستانی که اکنون به نام شهید خیری مقدم است تحصیل کرد (پ، 1: 1-6) .  از کودکی با دیگران خصوصا با پدر و مادر و ب, ...ادامه مطلب

شهید سیدمحمد علوی( 12 دی1330ه.ش. – 11 اسفند 1360ه.ش. )          سیدمحمد علوی روز 12 دی 1330در ناحیه علمده یا رویان شهرستان نور در خانواده ای  مسلمان و شیعه به دنیا آمد. او فرزند ششم سید حسین علوی و ام البنین بازیار بود. دو برادر و 5 خواهر داشت. پدر ک, ...ادامه مطلب

محمدحسن صنعتی:بازنشسته شدم۱۳۹۷/۱۲/۱جشن بازنشستگی "پیشکسوتان"صداوسیمای خراسان رضوی برگزارشد .لوحمان راهم گرفتیم و بازنشسته شدیم،گرچه عملا از تاریخ ۱۳۹۶/۲/۱ حکم اداری بازنشستگی را دریافت کرده بودم وهمکا, ...ادامه مطلب

گفت‌وگو با دکتر محمدحسن صنعتی، زبان‌شناس و نویسنده پرکار مشهدی؛ ردپای شعر نو در تاریخ بیهقی!(روزنامه شهرآرا-1396/11/12)فاطمه خلخالی استاد: دکتر محمدحسن صنعتی تاکنون ١٠ عنوان کتاب ادبی، تاریخی، فرهنگی و... به چاپ رسانده است و ١۶ عنوان نیز آماده انتشار دارد، اما به احتمال قوی مهم‌ترین این تألیفات «ارزش‌های ادبی تاریخ بیهقی» است. کتابی که با توجه به جایگاه والای «تاریخ بیهقی» در ادبیات فارسی و نیز تاریخ و فرهنگ ایران، اهمیت آن بیشتر نمود خواهد یافت. نخستین جرقه‌های نوشتن «ارزش‌های ادبی...» در سال ٨۴ زده شده؛ در حاشیه کنگره تمدن ایلخانی که در تبریز برگزار شده و صنعتی با یکی از استادان تاجیکستانی به نام پروفسور میرزا ملااحمد، برخورد کرده است. آن‌ها بعد از همفکری به این نتیجه رسیده‌اند که تاکنون درباره شناساندن تاریخ بیهقی کارچندانی صورت نگرفته است. همین موضوع مقدمه تألیف کتاب یادشده می‌شود. بخش درخورتوجه گفت‌وگوی ما با دکتر صنعتی با محوریت همین اثر صورت گرفته است؛ اگرچه نگاهی نیز به دیگر آثار وی داشته‌ایم.� تألیفات یک رایزن فرهنگیصنعتی متولد ١٣۴٣ و دانش‌آموخته کارشناسی رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناسی ارشد همین رشته از دانشگاه آزاد اسلامی مشهد است. او سال ٩١ مدرک دکتری خود را در رشته زبان‌شناسی از دانشگاه دولتی آموزگاری تاجیکستان می‌گیرد. «ارزش‌های ادبی تاری, ...ادامه مطلب