ادب صنعتی

با علی بن ابی طالب(ع) در شبهای قدر ، و یک کتاب (6) از دانشمند هندی تبار امتیازعلیخان عرشی ، سال 1363 در ردیف انتشارات امیرکبیر کتابی منتشر شده است به نام استناد نهج البلاغه ، به ترجمه ، تعلیقات و حواشیِ دکتر سیدمرتضی آیت الله زاده شیرازی ، محققی که به رسم ادب ، ترجمه ارزنده خود را به روان پاک پدر ، مرحوم آیت الله میرزاسیدمحمدحسین شیرازی تقدیم کرده است. مندرجات کتاب پس از پیشگفتاری ، در این بخشها قرار گرفته اند : بررسی اسناد و مدارک نهج البلاغه ، منابع دیگر نهج البلاغه ، مدارکِ نامه ها ، مدارک و منابعِ سخنان حکمت آمیز ، تذکر ، کتاب شناسی و فهرست اعلام . از 6 صفحه توضیح بخش "تذکر" فهمیده می شود که شریف رضی اولین کسی نیست که به کار گردآوری خطبه ها ، نامه ها و سخنان حکمت آمیز امام علی (ع) اهتمام نموده است و پیش از او تنها در 4-5 قرن نخست تاریخ اسلام ، 21 نفر از پژوهندگان و دانشمندان مسلمان به این مهم پرداخته اند. با توجه به آنکه امتیاز علیخان دانشمندی است که – حتی تاکنون – صرفا برای اهل تحقیق شناخته شده است ، انتظار می رفته که در همان ابتدای کتاب معرفی نامه مستقلی برای شناساندن ایشان در بین الدفتین کتاب قرار گیرد. البته این نقیصه در حد چند سطر در پیشگفتار مترجم محترم برطرف گردیده است : کتاب حاضر تالیف دانشمند گرانمایه شادروان امتیاز علیخان عرشی محقق و کتاب شناس نامدار از مردم سرزمین هندوستان است که به وسیله استاد عامر انصاری (هندی) به عربی ترجمه شده است . این اثر ارزنده برای نخستین بار در مجله ثقافه الهند ، نشریه روابط فرهنگی هندوستان ، شماره 4 ، ج8 ، دسامبر 1957م.در دهلی نو منتشر شد (امتیاز علیخان عرشی ، استناد نهج البلاغه ، ترجمه دکتر سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی ، چ اول ، ته, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب(ع) در شبهای قدر، و یک کتاب (7)مرد نامتناهی ، علی بن ابی طالب علیه السلام نوشته حسن صدر است . این کتاب ابتدا در سال 1338 نشر یافته و سالها بعد ، چاپ یازدهم آن - با تجدید نظر کامل – سال 1361 در سلسله انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. آن گونه که مولف محترم در مقدمه گفته است ، محرک وی در نوشتن این کتاب آن بوده است که در کشور ما به رغم نسبت تشیع به آن ، آن گونه که شایسته است در باره صفات عالیه انسانی و خلقیات والا و ملکوتی علی علیه السلام و علل و موجبات کناره گیری و روش حکومت و سیاست حکم داری و حکم رانی امام کتابی تصنیف یا تالیف نشده است (حسن صدر ، مردنامتناهی علی بن ابی طالب علیه السلام ، چاپ یازدهم ، تهران ، امیرکبیر، 1361، ص5) . وی در انتهای مقدمه می نویسد : شنیده شد که پاره ای از خوانندگان اسم کتاب را نپسندیده اند با این توضیح که نامتناهی خاص ذات پروردگار و برای مخلوق فناپذیر نامتناسب است. توجهات را به این نکته جلب می کنم که منظور من از کلمه نامتناهی این است که شخصیت علی بن ابی طالب (ع) برای هر متتبع و محققی و در چشم بزرگترین دانشمندان و محققین عالم هر چه بکوشند و آنچه درک کنند باز نامتناهی و نامحدود است . کرانه شخصیت مولا در نظر آدمیان و از زاویه دید همه جهانیان ناپیدا و بیحد و بیکران است و گرنه البته علی(ع) مثل هر بنده دیگر خداوند مخلوق و محدود و متناهی است و وصف نامتناهی مطلق مخصوص پروردگار است (همان ، ص7) . نویسنده محترم در دیباچه 4 صفحه ای بر این کتاب به درستی می پرسد : حیرت انگیزتر از علی کیست که جدال و تصادم افکار و عقول در باره او تا حدی است که یک دسته خدایش می خوانند و دسته دیگرش کافر و مطرود می دانند . چه خوب فرمود : " قومی از افراط در محبت من و جمع, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب (ع) در شبهای قدر ، و یک کتاب (5)کتابی در دست دارم به نام پرتوی از نهج البلاغه با عکسی از آیت الله سید محمود طالقانی بدون نام مولف بر جلد ، در 213 صفحه کاغذ کاهی و زمان خورده و آسیب پذیر که حالا دیگر باید برگ های آن را با احتیاط ورق زد. تاریخ چاپ و نشر معلوم نیست و تنها از پشت جلد معلوم است که "کانون ابلاغ اندیشه های طالقانی" کار نشر آن را انجام داده است ، هر نسخه به بهای 120 ریال . یعنی 12 تا تک تومان و نه هزارتومان. از امضایی که بر صفحه نخست کتاب کرده ام می شود فهمید که فروردین سال 1368 یعنی 34 سال قبل آن را از کتابفروشی ابوذر گنبد که آن وقتها وابسته به جهاد سازندگی بود خریده ام . بنا به عبارت چاپی صفحه نخست ، کتاب ، ترجمه و شرح نهج البلاغه ( و قطعا با این حجم ترجمه و شرح عباراتی گزیده از نهج البلاغه ) است از "مجاهد نستوه آیت الله سید محمود طالقانی" . مرحوم طالقانی (درگذشت ، 19 شهریور 1358ش.) یک سلسله مباحث داشتند در تفسیر قرآن که از رادیو و تلویزیون به نام پرتوی از قرآن پخش می شد و در این مجلد : "پرتوی از نهج البلاغه در برگیرنده خطبه هایی است که مفسر بزرگ و مجاهد فقید حضرت آیت الله سیدمحمود طالقانی سالها پیش ترجمه کرده اند و بر آن مقدمه و پاورقی نوشته اند ... و چنانکه ملاحظه خواهید کرد در تقسیم بندی متون عربی و فارسی کتاب ابتدا متن عربی خطبه ، سپس ترجمه فارسی و در آخر پاورقی خطبه را آورده ایم" ( سیدمحمود طالقانی ، پرتوی از نهج البلاغه ، کانون ابلاغ اندیشه های طالقانی ، ص3) .در این کتاب ابتدا "مقدمه مترجم" قرار گرفته است (صص5-15). در مقدمه ابتدا مفهوم تربیت توضیح داده شده است. چنانکه مترجم و شرح کننده نهج البلاغه متذکر گردیده ، نهج البلاغه را می توان بیانی, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب در شبهای قدر ، و یک کتاب (6) از دانشمند هندی تبار امتیازعلیخان عرشی ، سال 1363 در ردیف انتشارات امیرکبیر کتابی منتشر شده است به نام استناد نهج البلاغه ، به ترجمه ، تعلیقات و حواشیِ دکتر سیدمرتضی آیت الله زاده شیرازی ، محققی که به رسم ادب ، ترجمه ارزنده خود را به روان پاک پدر ، مرحوم آیت الله میرزاسیدمحمدحسین شیرازی تقدیم کرده است. مندرجات کتاب پس از پیشگفتاری ، در این بخشها قرار گرفته اند : بررسی اسناد و مدارک نهج البلاغه ، منابع دیگر نهج البلاغه ، مدارکِ نامه ها ، مدارک و منابعِ سخنان حکمت آمیز ، تذکر ، کتاب شناسی و فهرست اعلام . از 6 صفحه توضیح بخش "تذکر" فهمیده می شود که شریف رضی اولین کسی نیست که به کار گردآوری خطبه ها ، نامه ها و سخنان حکمت آمیز امام علی (ع) اهتمام نموده است و پیش از او تنها در 4-5 قرن نخست تاریخ اسلام ، 21 نفر از پژوهندگان و دانشمندان مسلمان به این مهم پرداخته اند. با توجه به آنکه امتیاز علیخان دانشمندی است که – حتی تاکنون – صرفا برای اهل تحقیق شناخته شده است ، انتظار می رفته که در همان ابتدای کتاب معرفی نامه مستقلی برای شناساندن ایشان در بین الدفتین کتاب قرار گیرد. البته این نقیصه در حد چند سطر در پیشگفتار مترجم محترم برطرف گردیده است : کتاب حاضر تالیف دانشمند گرانمایه شادروان امتیاز علیخان عرشی محقق و کتاب شناس نامدار از مردم سرزمین هندوستان است که به وسیله استاد عامر انصاری (هندی) به عربی ترجمه شده است . این اثر ارزنده برای نخستین بار در مجله ثقافه الهند ، نشریه روابط فرهنگی هندوستان ، شماره 4 ، ج8 ، دسامبر 1957م.در دهلی نو منتشر شد (امتیاز علیخان عرشی ، استناد نهج البلاغه ، ترجمه دکتر سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی ، چ اول ، تهران, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب در شبهای قدر، و یک کتاب (7)مرد نامتناهی ، علی بن ابی طالب علیه السلام نوشته حسن صدر است . این کتاب ابتدا در سال 1338 نشر یافته و سالها بعد ، چاپ یازدهم آن - با تجدید نظر کامل – سال 1361 در سلسله انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. آن گونه که مولف محترم در مقدمه گفته است ، محرک وی در نوشتن این کتاب آن بوده است که در کشور ما به رغم نسبت تشیع به آن ، آن گونه که شایسته است در باره صفات عالیه انسانی و خلقیات والا و ملکوتی علی علیه السلام و علل و موجبات کناره گیری و روش حکومت و سیاست حکم داری و حکم رانی امام کتابی تصنیف یا تالیف نشده است (حسن صدر ، مردنامتناهی علی بن ابی طالب علیه السلام ، چاپ یازدهم ، تهران ، امیرکبیر، 1361، ص5) . وی در انتهای مقدمه می نویسد : شنیده شد که پاره ای از خوانندگان اسم کتاب را نپسندیده اند با این توضیح که نامتناهی خاص ذات پروردگار و برای مخلوق فناپذیر نامتناسب است. توجهات را به این نکته جلب می کنم که منظور من از کلمه نامتناهی این است که شخصیت علی بن ابی طالب (ع) برای هر متتبع و محققی و در چشم بزرگترین دانشمندان و محققین عالم هر چه بکوشند و آنچه درک کنند باز نامتناهی و نامحدود است . کرانه شخصیت مولا در نظر آدمیان و از زاویه دید همه جهانیان ناپیدا و بیحد و بیکران است و گرنه البته علی(ع) مثل هر بنده دیگر خداوند مخلوق و محدود و متناهی است و وصف نامتناهی مطلق مخصوص پروردگار است (همان ، ص7) . نویسنده محترم در دیباچه 4 صفحه ای بر این کتاب به درستی می پرسد : حیرت انگیزتر از علی کیست که جدال و تصادم افکار و عقول در باره او تا حدی است که یک دسته خدایش می خوانند و دسته دیگرش کافر و مطرود می دانند . چه خوب فرمود : " قومی از افراط در محبت من و جمعی ا, ...ادامه مطلب

جرج حرداق دانشمند مسیحی کتابی دارد به نام امام علی علیه السلام صدای عدالت انسانی . گفته می شود او گرایشات سوسیالیستی داشته است و بعید نیست که این گرایشات اجتماعی در تحلیل وی از اندیشه و آراء نیز مشی و مذهب امام علی(ع) تاثیر گذارده باشد. اما در باب این کتاب و هر کتاب دیگری زمانی می توان از چنین فرضی سخن گفت - آن هم به احتمال - که کلیات و هم جزء به جزء اثر او مورد تحلیل و مداقه قرار گرفته باشد. قدر متیقن و دست کم ممکن و میسور آن است که در سخن او تا آنجا که مستند و مستدل است به دیده اقبال نگریسته شود. کتاب مزبور به قلم حکیم فقید حجه الاسلام سیدهادی خسروشاهی ترجمه گردیده است.جرداق در اثر ارزشمند خود با نگاهی وارد گردیده که گویی - در جهانی که دستهای پیدا و پنهان به هراس ادیان از یکدیگر و مشخصا اسلام هراسی دامن می زنند - به گفت و گوی ادیان می اندیشیده است : "و این محمد برادر مسیح است که بر ضد اجتماعی قیام نموده که مملو از آکل و ماکول ، غارتگر و غارت گشته ، سرکوب شده و برتری طلب و مالامال از کسانی است که در راه نگهداری اختلاف طبقاتی بین مردم به مثابه یک قانون و یک اصل ثابت و نابودی طبقات فقیر از فقر و تهیدستی می کوشند"(برای آیات شریفه مورد استناد، ر.ک. جرج جرداق ، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی ، ترجمه سیدهادی خسروشاهی ،چاپ سوم ، 6جلد در 3مجلد ، قم ، نشر خرم ، 1376، ج1، ص155).جرداق با اشاره به اینکه " روش و سیره علی (ع) مالامال از سعی و کوشش در رفع نیازمندی از مردم است "(همان ، ص163) ، از سیره حضرت اینگونه می نویسد: "علی زهد ورزید و برخود سخت گرفت ، ولی راضی نشد که مردم نیز مانند زندگی قناعت پیشه گان ، با فقر به سر برند" . علی تصریح می کند که او از غذای گوارا و نیکو و پوشاک نرم و لطی, ...ادامه مطلب

کتاب و ماجرای فنا و بقای آندکتر محمد حسن صنعتیکتابها یا اغلبِ کتابها ، یا به دست زمان و به طور طبیعی دیر یا زود به دست فراموشی سپرده می شوند یا متاثر از کم و کیف خودشان جوانمرگ می شوند و حتی تا پایان عمر مولف شان هم نمی پایند. شاید بتوان گفت در موارد زیادی چنین کتاب هایی را مولفانی پدید می آورند که قبل از تولد در دنیای کتابدانها و کتابخوانها و حداکثر پس از چند صباحی موضوعیت در عالم علائقِ اهلِ خواندن و جستجو فراموش می شوند و از دنیای مزبور می روند. با این حال مشکل گاه از تاخیر در مطالعه ی کتاب خریداری شده همراه با کتابخانه پرستی و صرفا محبوس گردانیدن کتابها در قفسِ قفسه ها ناشی می شود. از سویی ، معمولا این غربال زمان است که در حال سره و ناسره کردن آثاری است که به رشته تحریر در می آیند. غربال تاریخی زمان 80 درصد تولید ادبی را در یک سال به دست فراموشی داده از میان می برد و 99 درصد آنها را در فاصله بیست سال به این سرنوشت دچار می سازد ، هر چند در مورد کتابهای کتابخانه ها شدت عمل آن کمتر از شدت عمل آن در کتابفروشیها است زیرا صرف خرید یک کتاب "برای نگه داشتن" خود یک انتخاب است . با این حال در مورد کتابخانه های خصوصی نیز کم و بیش عمل خود را انجام می دهد ( اسکارپیت ، 1970: 40) . پرونده این بحث البته احتمالا همواره باز خواهد بود که حرف های یک بار مصرف چه حکمی دارند . یا دست کم حرف هایی که برای دوره ای کوتاه از یک ماه و چند ماه گرفته تا یکی دو سال و حداکثر چند سال گفته و نوشته می شوند چه تکلیفی دارند؟ نباید به هیئت کتاب در آیند؟ و اساسا آیا حرف ها حق دارند که نوبت و مدت مصرف داشته باشند؟ یا در این صورت لغو به شمار می آیند و همان بهتر که زودتر در غبار فراموشی گم شوند؟ آیا می شود حرفی, ...ادامه مطلب

حال و روز کتابخوانیدکتر محمد حسن صنعتیبا آنکه در دهه های گذشته در ایران افراد بسیاری تحصیلات عالیه در رشته های مختلف را پشت سر نهاده اند و اهل تحقیق و تالیف شده اند ، گویی پیوند محققان و نویسندگان با بدنه کتابخوان ضعیف بوده و تاثیری در جهت تعالی درک فرهنگی و علمی جامعه از این طریق حاصل نشده است. علت های گوناگونی در بین است. بسا افرادی که کتاب را صرفا به منظور پرجلا کردن محل کار و زندگی و به کار بردن آن برای تزیین خریداری می کنند (ابرامی ، 1357: 14) . تفاوت ما و کشورهای صنعتی در آن است که ما اگر بتوانیم ، به قصد تفاخر به داشتن کتابخانه ، کتابها را خریداری و معمولا حبس می کنیم اما در ممالک صنعتی بیش از نیمی از کتب انتشار یافته در کتابخانه ها جای می گیرند و افراد کتاب را بیشتر از طریق کتابخانه دریافت و مطالعه می کنند (همان: 44) . می توان گفت هر کتابخانه برای ایجاد امکان پاسخگویی به همه جویندگان یک کتاب ، از هر کتاب تعداد نسخه زیادی تهیه و نگهداری می کند ؛ روشن است که احتمالا به تعداد نصف تیراژ کتابهای منتشره از هر عنوان کتاب ، کتابخانه در این کشورها فعال نیست. در این بین رفتار متولیان کتاب و کتابخوانی از حیث تاثیری که بر میزان رغبت مراجعه کنندگان به کتابخوانی دارد دارای اهمیت است . به عبارتی این مهم است که آیا آنان آموزش های لازم برای کسب توانایی های کارشناختی و از جمله اخلاق پاسخگویی سریع و دقیق و محترمانه و مشوق به درخواست کنندگان کتاب را گذرانده اند یا خیر. کتابدار اگر کتابخوان باشد و از صلاحیتهای کتاب شناختی برخودار شده باشد ، اهتمام به این نکته مهم خواهد داشت که فرد اهل کتاب به دنبال فهم حقیقتی تازه است ، صرف نظر از آنکه حقیقت را در یک کتاب مربوط به رشته فیزیک جستجو کرد, ...ادامه مطلب

اقتصاد کتاب ، نَشتی کتابخوانیدکترمحمد حسن صنعتی با این همه گزارش در باب اندک بودن میزان مطالعه ایرانیان می شود مجادله نکنیم و بپذیریم که بالاخره و اجمالا ما جزو ملتهایی هستیم که گویی خود را دانای کل و مستغنی از مطالعه می دانیم. نتیجه این تصور هم این است که در ساعات کاری ، چه کارهای فنی و صنعتی و چه کارهای فکری و فرهنگی و هنری ، برای هر کار مرتبط با کار اصلی ، مثلا هماهنگی با صدابرداری یا گرفتن مواد لازم صنعتگری از فلان کارخانه ،... محاسبه ی ساعت می شود و آن ساعت را جزءِ ساعات کار در نظر می گیرند و در محاسبه حقوق منظور می کنند ؛ اما ، مگر در موارد "انگشت نما" و استثنایی و مناسب برای تهیه گزارش و پخش از رسانه ها ، سراغ نداریم رئیس یا کارفرمایی را که به ساعت مطالعه بها داده باشد و حاضر باشد در قبال آن بهایی پرداخت کند. این در حالی است که کارگر ماهر باید در حرفه خود مطالعه کند . یعنی کتاب دست بگیرد . یک صفحه بند نمی تواند بگوید چون سر و کار من با صفحه بندی کتاب است به مطالعه نیازی ندارم. او نیز برای ارتقای حرفه ای و تخصصی خود به مطالعه نیازمند است . برای یک تهیه کننده برنامه در رادیو یا تلویزیون لازم است که برای اطلاع عمیق و دقیق از تازه ترین نگرشها و کارآمدترین علوم مرتبط با رسانه و فرهنگ ، کتاب در دست داشته باشد و فرصت های مناسبی را به مطالعه اختصاص دهد و البته این فرصتها جزء ساعات کار او محاسبه شود. نیز می پذیریم که برای درآمدن افراد جامعه از سطوح مدیریتی تا اقشار و افراد به اهلیت مطالعه ، آداب و الزاماتی مورد نیاز است. به تعبیری باید موقعیت مطالبه را به نحوی فراگیر و همه شمول به وجود آورد ، به گونه ای که عقیده و عادتِ توأمان به مطالعه ، روحیه ای در جامعه پدید آوَرَد که افر, ...ادامه مطلب

کم و کیف کتاب و یک تجربهمحمد حسن صنعتیکتاب می تواند صنعتی باشد یعنی بخشی از فرآیند صنعت چاپ و به قولی می تواند " پول در آر" باشد؛ پدیده ای صرفا اقتصادی که بشود از آن پول در آورد ، کارآفرینی کرد ، صنعت کاغذ را فعال نگه داشت ، چاپخانه دارها به نوایی برسند ، آنها که در امور چاپ و صحافی دستی دارند نانی ببرند و حتی بعضی شان یا تک و توکی شان کارتل بشوند . و می تواند وسیله کار علمی ، فرهنگی ، اجتماعی یا سیاسی و ورزشی باشد. هر کدام که باشد ، می توان از شاخص های مربوط به آن فهمید که کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته در امر کتاب هم زمین تا آسمان با همدیگر فرق می کنند. مثلا به یکی دو رقم در باب مصرف کاغذ در زمینه چاپ و تحریر نگاه کنید . بنا به سالنامه آماری یونسکو (1966م.) که میزان مصرف کاغذ در سال های 1950 تا 1965 را نشان می دهد افریقا در سال 1950 ، 90000 تُن مصرف کاغذ داشته یعنی 1 درصد مصرف جهانی. در همین سال امریکای شمالی با آنکه تنها در حدود نیمی از افریقا جمعیت داشته 4400000 تن یعنی به اندازه 51 درصد مصرف جهانی کاغذ مصرف کرده است. ظرف یک دهه و نیم بعد گرچه وضعیت افریقا از نظر مصرف کاغذ تغییرکرده و کمی بهتر شده ، تفاوت باز هم بین این دو منطقه فاحش بوده است. در سال 1965م. افریقا به میزان 250000 تن یعنی 4/1 ( یک و چهاردهم درصد) کاغذ مصرف کرده و در همان حال مصرف امریکای شمالی به 7100000 تن رسیده . به عبارتی بازهم با رقم 8/40 (چهل ممیز هشت صدم درصد ) مصرف قابل ملاحظه کاغذ در امریکای شمالی رخ داده است (انقلاب کتاب ، ص 89). این چند رقم نشان می دهند که کشورهای توسعه یافته و تبعا قدرتمند برای حفظ و گسترش قدرت و سیطره همه جانبه علمی و فرهنگی و صنعتی و تکنولوژیک و اقتصادی و سیاسی و نظامی , ...ادامه مطلب

  محمدحسن صنعتی جست و جو خدا خالق وجود است و وجود هستی ،تجلی ذات زیبنده اوست. ازوجود جز وجود صادر نمی شود و در جماد و نبات و انسان و حیوان ، وجود ی دمیده شده که رو جز به سوی آن ذیجود یگانه ندارد.پس یسبح لله مافی السماوات و مافی الارض.در این سو انسان، اشرف مخلوقات، از وقتی که رانده شد که از شجره ممنوعه خورده بود و از وقتی هبوط به عالم خاکی کرد کوکویی بی انجام را آغازکرده است.بیراه نیست که در مواجهه با هر موجود ،خدای ذیجود را جست و جو کرده است.حیوان را که دیده ، برای گاو قداست قائل شده و درطبیعت ،خورشید درخشان او را به مهرپرستی کشانده. کلمه "ثورایل"از دو جزء ت,جست و جو با عکس,جست و جوی کانال در تلگرام,جست و جوی دامنه,جست و جو در تلگرام,جست و جوی پیشرفته گوگل,جست و جوی وکیل,جست و جوی کتاب,جست و جو در قرآن,جست و جو,جست و جوی اموات ...ادامه مطلب