بلاغت بیهقی معطوف به علم معانی(1)

محمدحسن صنعتی

چکیده* *

علم معانی یکی از علوم اساسی در شکل‌گیری آثار ادبی است که در کنار علوم دیگر خاصه، علوم بیان و بدیع، درصد کاربرد آنها در هر اثر ادبی، عیار ادبی آن را نشان می‌دهد. در این مقاله،نگارنده می‌کوشد با مرور نمونه‌ها و مصداق‌های علم معانی در تاریخ بیهقی، اثر گرانسنگ ابوالفضل بیهقی، یک وجه از وجوه ادبی این اثر ارزشمند را نشان دهد. روشن است که تلقی ما در این مقاله از تاریخ بیهقی، اثری است که سخندانی دبیر دانشمند و ادب‌شناس دربار غزنویان در هنگام نگارش به آن صبغه ادبی بخشیده است و مخلوق ادیبی هماورد طلب که به دنبال هنرنمایی و رقابت با سخن‌پردازان دیگر معاصر است به شمار نمی‌آید. لذا ممکن است در جزء جزء زمینه‌های علم معانی، حاوی نمونه‌های درخشان نباشد.

واژگان کلیدی: علم معانی، تاریخ بیهقی، بلاغت.