ادب صنعتی

خان در راهِ شاهی رضا خان (1256 – 1323ش. ) مردی به نظر می رسید که بنا به تلقی انگلیسی ها در سالهای پس از مشروطه می توانست مرد قدرتمند مدافع منافع انگلیس باشد . اما شرایط از نظر اجتماعی و سیاسی به گونه ای نبود که او بتواند در روندی طبیعی قدرت را به دست گیرد . جمع بندی این بود که باید در غیاب رقیب یعنی روسیه که در پی انقلاب 1917 تقریبا از دور خارج شده بود ، دولتی وابسته روی کار آید . این دولت وابسته لزوما می باید متکی بر ارتشی متحدالشکل باشد که با قدرت نظامی اعمال حاکمیت نماید . اینجا بود که ضرورت استقرار مرد قدرتمند را پیش کشیدند و گناه ناکامی ها را به گردن مشروطه ای که در انواع آشوبها و دسیسه ها گرفتار شده بود و به قول حسین آبادیان (ایران از سقوط مشروطه تا کودتای سوم اسفند ، ص21) دیگر"وجود خارجی نداشت" انداختند. کودتا نقطه عزیمت چهارده سال تلاش گروه های بحران ساز داخلی و انگلیسی های ذی نفوذ در مناسبات سیاسی ایران بود. کودتا نعم البدل قرارداد 1919 بود زیرا اهداف قرارداد را با امکانات ایران و نه انگلیس عملی ساخت ؛ با این تفاوت که بنیاد حکومت را هم دگرگون نمود و ضامن اجرایی آن را دیکتاتوریِ"رضاخان" قرار داد ( ر. ک : همان ، ص30) ؛ چهره ای که می رفت تا "رضاشاه" شود. او در شرایطی وارد میدان می شدکه در سال های پس از مشروطه خصوصا پس از قرارداد 1919 ایران و انگلیس ، با انواع قیام های کوچک و بزرگ آزادی خواهانه و استقلال طلبانه و در کنار آنها انواع آشوب آفرینی و تردید افکنی به نام کمیته مجازات علیه مشروطه و میرزاکوچک خان و شیخ محمد خیابانی ، نیز بحران های پدیدآمده از سوی امثال سیدعلی یزدی پدر سیدضیاء ، سردار محیی ، میرزاکریم خان رشتی ، سلیمان میرزا اسکندری ، سیدمحمدرضا مساوات ، محمدعلی خ, ...ادامه مطلب

نمود علم بیان در تاریخ بیهقیمحمد حسن صنعتی*Representation of Science of expression in tarikhe BeyhaaqiMohammad Hasan Sanati*چکیده**علم بيان يكي از علوم ادبي و مؤثر در زيباسازي و بررسي زيبايي‌هاي يك اثر ادبي است كه امكانات چهار هنر كلاميِ تشبيه، استعارِه، مجاز و كنايه را در اختيار پديد آورندگان اين آثار قرار مي‌دهد. نگارنده مي‌پندارد كه ابوالفضل بيهقي، دبير دانشمند و ادب شناس دربار غزنويان، در پديد آوردن اثر گرانسنگ خود، تاريخ بيهقي به زيبايي و پختگي از اين علم و هنرهاي ذيل آن بهره برده و تلاش كرده تا ضمن توجه به مطالعات پيشيني در اين زمينه و استفاده از آنها، وجهي از وجوه ادبي اين اثر ارجمند و درخشنده در قلة نثر فارسي را توضيح دهد، در اين مقال به اين نكته پرداخته‌ايم كه در ميانة علم معاني كه بروز زيبايي‌هاي مترتب بركاربرد آن در يك اثر عمدتاً دروني، و علم بديع كه بروز زيبايي‌هاي مترتب بركاربرد آن در يك اثر عمدتاً بيروني است، علم بيان از اين نظر حالي بين بين دارد.واژگان كليدي: علم بيان، تاريخ بيهقي، تشبيه، استعاره، مجاز، كنايه، ابوالفضل بيهقي.AbstractScience of expression is one of the most influential literary sciences in the beautification and beauty of a work. This science offers the quartet's possibilities, (likes, metaphor, Figure, Shout) to the creators of these works. The author believes that Abolfazl-e-beyhaqi, literary scholars at the Ghznavian court in creating of his work, tarikh-e-Beyhaqi, has used the beauty and the complexity of this science and it's arts. He has tried to study past research in this regard and used them and tries one piece of literary fands will gi, ...ادامه مطلب

اجمالی در باب نگرش و نگارش داستاني بيهقي‌محمد حسن صنعتیمقدمه وجه نگرشی «داستان‌» يا «تاريخ‌» بيهقي بیهقی به دنبال داستان نویسی نبوده است اما قلم چیره او که شاگرد ادیبی چیره بوده ، به تاریخ موثق او حلاوت داستان و رمان هم داده است. با قرآن و شأن و شرح آیات آشنا بوده و بهره برده و در قصه گویی تاسی به قرآن نموده که پیام الهی در قالب قصه تمثل یافته بوده است. ما با داستان می بالیم. مام میهن از دیرباز برای ما قصه ها گفته.روزی تاریخ بیهقی و روزی گلستان سعدی . بزرگان ما پای مثنوی و گلستان قد کشیده اند. فرزندان ما باید پای تاریخ بیهقی قد بکشند. در روزگار رواج برخوردهای خونین و سر به نیست کردن عناصر نامطلوب دربار، رویکرد داستانی بیهقی، ظرفیت ساز گفتن حرف های تلخ اما درست و لازم است. نوعا در تاریخ ، اشخاص در سایه تاریخ اند و تاریخ محیط بر آنهاست. اما بیهقی گویی برای اثرگذاری بیشتر و همذات پنداری در اشخاص تمرکزکرده و آنها را به دقت توصیف کرده . عملا به شخصیت پردازی پرداخته. ضمن پرداخت شخصیتها ، ضرورتا مردم شناسی صورت گرفته تا تاریخ – داستان او تنها متضمن روایت خطی رویدادها نباشد و تاریخی جامعه شناختی –مردم شناختی به دست داده شود و ما از آداب و رسوم و بسیار اطلاعات فرهنگی و آیینی باخبر شویم . فراوانی تصاویر و تشبیهات ، قرار گرفتن در جغرافیای پانورامایی تاریخ بیهقی و تاریخ را ممکن گردانیده است.‌ بیهقی از تصویرهای عبرت آموز فراوان در تاریخ خود سود جسته است ، چرا که حکیم خداشناس و مسئول و معادباور ، سخن بیهوده و لغو نگوید . بیهقی حکیمی تقدیر مدار است و در جای جای سخن خود به تقدیر گردن نهاده است. او از تقدیر درس هم می گیرد تا عاقلانه در زندگی به کار بندد.پس بین الامرین است. , ...ادامه مطلب

افراط گرایی در تاجیکستان و آسیای میانهدکتر محمد حسن صنعتیپیشینه ملموساز حدود یک دهه قبل ، چنین گزارش هایی از تاجیکستان می رسید : از منزل تاجیکی که خودر ا امیر انصار الله در منطقه استروشن و کانی بادام خوانده است ، اسلحه کشف شده است (چرخ گردون،12 نوامبر2014م.) . زنانی هم هستند که فریفته جاذبه‌های افراط گرایی شده اند. از مدتی پیش زن سغدی سوژه رسانه‌ها شده است. او در جست و جوی شوهر گمشده خود به شرکت در جنگهای افراط گرایان در افغانستان کشیده شده.وی به عضویت گروه انصار الله مخالف حکومت افغانستان در آمده است (چرخ گردون،22 اکتبر) . در چنین شرایطی، سید مکرم مفتی اعظم تاجیکستان در اظهار نظری عجیب گفته بود :در یک خانواده امروزی تاجیک سه مذهب هست. حنفی،شیعه، غیر مقلد.(آزادگان ،12 نوامبر) این اظهار وی در کنار بعضی تعابیر قبلی او که تبلیغ شیعه را نوعی افراطی گری خطرناک به موازات نشر سلفی گری قلمداد کرده بود از وجوه مختلف قابل تحلیل است.قائل شدن به اینکه گروهی غیر مقلدند در کنار اشاره به گرایش یک عضو از سه عضو خانواده به شیعه، بیش از آنکه تحلیل مبتنی بر واقعیت باشد متضمن اعلام خطر در خصوص مذهب اکثریت مردم مسلمان این کشور است. بعضی از اعضای شبکه گسترده اجتماعی فیس بوک ترجیح می‌دهند او به جای این اظهارات در برابر اسرائیل و جنایتهایش موضع گیری کند. آنها در نامه ای که در مطبوعات انعکاس یافته آورده اند: مفتی و کمیته دین موضع خود را در قبال فلسطین امروز اعلام کنند (نجات،13 نوامبر) . بی اعتنایی مقامات سیاسی و اجتماعی در این کشور به مسائل واقعی و ملموس برای مردم باعث شد تا در سالهای بعد ، شکاف های گوناگون فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و اعتقادی برطرف نشده ، بلکه افزایش پیدا کند . و باز گزارش هایی ک, ...ادامه مطلب

انگلستان کشوری شناخته می شود که تا دیرزمانی به مدد سیاست و قدرت و برخورداری از منابع مادی و مالی و انسانیِ ملتها به سیطره بر سرزمینی دست یافته که آفتاب در آن غروب نمی کرده است . هنوز هم این کشور در چرخه روابط بین الملل و موازنه و منازعه قدرت میان قدرتها یا دولتهای جهان کشوری مهم و اثر گذار به شمار می آید . ایران دراین چرخه ، کشوری بوده و هست که به ملاحظه ویژگی های درونی از قبیل ثروت های طبیعی و ویژگی های بیرونی از قبیل مختصات منطقه ای ، جهانی و ژئوپلیتیک ، توانسته و می تواند مطمح نظر قدرت های جهانی از جمله انگلستان باشد . در این بین ، این واقعیتی است که انگلستان پیشقراول انقلاب صنعتی در جهان بوده و از سویی ایرانِ متکی بر پیشینه فرهنگی و تمدنی خود همواره از ظرفیت اثرگذاری بر معادلات جهانی برخورداری داشته است . طبیعی است که انگلستانِ مبتلا به نگاه استعماری همواره ایران را در منظر توجه ویزه خود نگاه می داشته تا بتواند از مزیت های استراتژیک قطعه ای از جهان به نام ایران در پیشبرد طرح ها و برنامه های خود استفاده کند. هم این ملاحظات بوده است که باعث شده تا نقش انگلستان در تاریخ معاصر ایران خاصه در محدوده زمانی مشروطه تا سوم اسفند بارز باشد . این در حالی است که انگلستان و هر قدرت دیگری که معطوف به امیال خود پای تصرف به هر کشور از جمله ایران می گذارد ، برنامه های خود را با طرح و دسیسه به موازات قدرت نمایی و اعمال قدرت پیش برده و در عین حال در تصویری که از خود ارائه می کند ، دستکش مخمل دیده می شود و نه مشت آهنین . انگلستان وانمود می کرده است که در ایران به دنبال عمران و آبادانی است ، حال آنکه هدف اصلی این کشور استعمار و استثمار بوده است . مشروطه منزل آغازین این بحث است ، در کشوری که تا, ...ادامه مطلب

رقم دقیقی از شهدای انقلاب یا جنگ و حتی انقلاب و جنگ روی هم در دست نیست یا اگر هست اعلام نشده است. اگر فرض کنیم حداکثر 100 هزار نفر از جمعیت 300 هزارنفری ای که گفته می شود در انقلاب و جنگ به شهادت رسیده اند مربوط به انقلاب باشد ، مابقی در سالهای دفاع مقدس شهید شده اند. و هر کدام از این 200 هزار نفر دارای عوالمی بوده اند و ارزشهای پیدا و پنهانی داشته اند. شهید علی عاصمی یک نفر از این سپاه دویست هزار نفره است که دارای عوالمی ویژه بوده است. سردار آفتاب علی عاصمی متولد 1341 از روزی که در هفده سالگی با اولین کاروان اعزامی شهرستان کاشمر به جبهه همراه شد تا روزی که در 24 سالگی ، انفجار بمبی 750پوندی او را آسمانی کرد ، 76 ماه از طلایه دارها و پیشتازهای جبهه بود.او در سنگرهای فرماندهی تخریب قرار گاه های کربلا ، نجف ، خاتم الانبیاء (ص) ، لشکر 43 امام علی (ع) و تیپ ویژه پاسداران رشادت های فراوانی از خود نشان داد. او به واسطه تحرک فوق العاده و دید عمیق و دقیقی که داشت ، در کار توپخانه ، دیده بانی ، اطلاعات و عملیات و تخریب سرآمد شد. در معاشرت با مردم خلق خوشی داشت که دیگران را جذب می کرد. پدرش می گفت : آنقدر نزد مردم محبوبیت داشته که وقتی شهید می شود شهر باختران یکپارچه عزادار می شود.می گویند در حمله کرکوک که سمت فرماندهی داشته و نقشه عملیات همراهش بوده با خود نارنجک آتش زا حمل می کرده تا اگر دشمن توانست به او نزدیک شود ، با انفجار نارنجک خود و نقشه عملیات را از بین ببرد. رزمنده پرکاری بود. در شهرباختران که مرتب به آن حمله هوایی می شد ، با همرزمانش طی 12 روز ، 7500 بمب عمل نکرده را خنثی می کنند. همسرش مرضیه نبی اللهی در خاطره ای می گوید : یک شب شام آماده کرده بودم که متوجه شدیم همسایه , ...ادامه مطلب

یکی از برنامه هایمان در دوره ماموریت در رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان (1392) ، نشست همفکری با دانشجویان ایرانی بود که به بهانه های مختلف در فضایی ساده و صمیمی و البته مفید برگزار می شد . در این مدت علاوه بر محبت و همدلی از دیدگاه های ارزنده بسیاری از دوستان باصفا - حاج آقا توانا ، حاج آقا توحیدی و عزیزان دیگر - برخوردار می شدم. امیدوارم هر جا هستند کماکان منشأ تفکر و روشنگری باشند. بخوانید, ...ادامه مطلب

در خدمت سفیر محترم و فرهنگ سالار (وقت) کشورمان (1392) جناب محمود صدری ، در جلسه دیدار و هم اندیشی با اعضای محترم اتفاق نویسندگان تاجیکستان شرکت کرده بودم. بیش از همه استاد فاضل و فرهیخته ی تاجیک میرزاشکورزاده بزرگواری و محبت کردند. توضیحاتی دادند از وضعیت نویسندگی در تاجیکستان ، و چه خوب نویسندگان ایران را می شناختند.زنده یادان استاد مومن قناعت ، پروفسور ولی صمد و خدایی شریف هم در جلسه تشریف داشتند. بانوی داستان پژوه و داستان نویس خانم فرغانی که از نویسندگان عارف مسلک این سرزمین اند و استاد سرشناس شعر معاصر تاجیک رستم وهاب هم افتخار داده بودند و آمده بودند. استاد وهاب دست اندرکار فصلنامه وزین و پربار صدای شرق هم بودند. نیز ، گرچه پیشتر از حضور علمی و راهگشای استاد زنده یاد میرزاملااحمد در این جلسه یاد کرده ام باز هم یاد و خاطره ایشان را گرامی می دارم. بخوانید, ...ادامه مطلب

بسم الله الرحمن الرحیمتاریخ شفاهی خُمّی به روایت اهالیِ روستای خُمّیدکترمحمد حسن صنعتی1402ه.ش.اشاره مدتی بود که می خواستم تاریخ شفاهی خمی ، روستایی را که در آن زاده شده ام ( و در 14 کیلومتری شهرستان بردسکن واقع شده ) به رشته تحریر در آورم. در آخرین روزهای سال 1401 و نخستین روزهای سال 1402 توانستم – در قالب طرح شفاهیِ خمی پژوهی - با تنی چند از مردم روستا که آنها را مستقیم یا غیرمستقیم صاحب خاطرات یا اطلاعاتی در این زمینه می دانستم گفت و گو کنم و مستندات صوتی این تاریخ شفاهی را فراهم آورم.البته یکی از راویان بزرگوار ، خود خاطرات خویش را به نگارش در آورده و فرستاده است . روشن است که در این روایتها هر کس از منظری به موضوع نگریسته است . تاریخ شفاهی هم یک اثر برساختنی نیست. عین آنچه در باور گویندگان بوده و بنا به شنیده ها بیان شده و با شاکله شکلی و محتوایی تاریخ شفاهی تناسب داشته باشد به نگارش در می آید. حاصل ، منشوری است که هر وجه آن موضوع را به رنگی متفاوت بازتاب می دهد و ممکن است در منشورِ روایتی که پدید می آید روایتها یکدیگر را تایید یا تصحیح کنند. بدیهی است که چنین روایتهایی قابل نقل هست اما قابل نقد هم هست . به همین علت هم قابل استنادِ مطلق نیست ، و دارای سندیت نسبی است . مع الوصف نمی توان اجازه داد که این خرده روایتها که محورهای اصلی آنها تا حدود زیادی ترسیم گر تاریخ یک سرزمین است و هماهنگی اجمالی با یکدیگر دارند ، بیش از این در غبار و گذر زمان مشمول فراموشی شود ، که این فراموشی به معنای غفلت ما از اصل ها و اصالتها است . و اما چند نکته دیگر : راوی ها چنان که متداول بوده و به زبان خودشان گفته اند : "زن" فلانی . منظورشان خانم فلانی است یا همسر فلانی . امیدوارم این تعبیر روان , ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب(ع) در شبهای قدر ، و یک کتاب (6) از دانشمند هندی تبار امتیازعلیخان عرشی ، سال 1363 در ردیف انتشارات امیرکبیر کتابی منتشر شده است به نام استناد نهج البلاغه ، به ترجمه ، تعلیقات و حواشیِ دکتر سیدمرتضی آیت الله زاده شیرازی ، محققی که به رسم ادب ، ترجمه ارزنده خود را به روان پاک پدر ، مرحوم آیت الله میرزاسیدمحمدحسین شیرازی تقدیم کرده است. مندرجات کتاب پس از پیشگفتاری ، در این بخشها قرار گرفته اند : بررسی اسناد و مدارک نهج البلاغه ، منابع دیگر نهج البلاغه ، مدارکِ نامه ها ، مدارک و منابعِ سخنان حکمت آمیز ، تذکر ، کتاب شناسی و فهرست اعلام . از 6 صفحه توضیح بخش "تذکر" فهمیده می شود که شریف رضی اولین کسی نیست که به کار گردآوری خطبه ها ، نامه ها و سخنان حکمت آمیز امام علی (ع) اهتمام نموده است و پیش از او تنها در 4-5 قرن نخست تاریخ اسلام ، 21 نفر از پژوهندگان و دانشمندان مسلمان به این مهم پرداخته اند. با توجه به آنکه امتیاز علیخان دانشمندی است که – حتی تاکنون – صرفا برای اهل تحقیق شناخته شده است ، انتظار می رفته که در همان ابتدای کتاب معرفی نامه مستقلی برای شناساندن ایشان در بین الدفتین کتاب قرار گیرد. البته این نقیصه در حد چند سطر در پیشگفتار مترجم محترم برطرف گردیده است : کتاب حاضر تالیف دانشمند گرانمایه شادروان امتیاز علیخان عرشی محقق و کتاب شناس نامدار از مردم سرزمین هندوستان است که به وسیله استاد عامر انصاری (هندی) به عربی ترجمه شده است . این اثر ارزنده برای نخستین بار در مجله ثقافه الهند ، نشریه روابط فرهنگی هندوستان ، شماره 4 ، ج8 ، دسامبر 1957م.در دهلی نو منتشر شد (امتیاز علیخان عرشی ، استناد نهج البلاغه ، ترجمه دکتر سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی ، چ اول ، ته, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب(ع) در شبهای قدر، و یک کتاب (7)مرد نامتناهی ، علی بن ابی طالب علیه السلام نوشته حسن صدر است . این کتاب ابتدا در سال 1338 نشر یافته و سالها بعد ، چاپ یازدهم آن - با تجدید نظر کامل – سال 1361 در سلسله انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. آن گونه که مولف محترم در مقدمه گفته است ، محرک وی در نوشتن این کتاب آن بوده است که در کشور ما به رغم نسبت تشیع به آن ، آن گونه که شایسته است در باره صفات عالیه انسانی و خلقیات والا و ملکوتی علی علیه السلام و علل و موجبات کناره گیری و روش حکومت و سیاست حکم داری و حکم رانی امام کتابی تصنیف یا تالیف نشده است (حسن صدر ، مردنامتناهی علی بن ابی طالب علیه السلام ، چاپ یازدهم ، تهران ، امیرکبیر، 1361، ص5) . وی در انتهای مقدمه می نویسد : شنیده شد که پاره ای از خوانندگان اسم کتاب را نپسندیده اند با این توضیح که نامتناهی خاص ذات پروردگار و برای مخلوق فناپذیر نامتناسب است. توجهات را به این نکته جلب می کنم که منظور من از کلمه نامتناهی این است که شخصیت علی بن ابی طالب (ع) برای هر متتبع و محققی و در چشم بزرگترین دانشمندان و محققین عالم هر چه بکوشند و آنچه درک کنند باز نامتناهی و نامحدود است . کرانه شخصیت مولا در نظر آدمیان و از زاویه دید همه جهانیان ناپیدا و بیحد و بیکران است و گرنه البته علی(ع) مثل هر بنده دیگر خداوند مخلوق و محدود و متناهی است و وصف نامتناهی مطلق مخصوص پروردگار است (همان ، ص7) . نویسنده محترم در دیباچه 4 صفحه ای بر این کتاب به درستی می پرسد : حیرت انگیزتر از علی کیست که جدال و تصادم افکار و عقول در باره او تا حدی است که یک دسته خدایش می خوانند و دسته دیگرش کافر و مطرود می دانند . چه خوب فرمود : " قومی از افراط در محبت من و جمع, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب (ع) در شبهای قدر ، و یک کتاب (5)کتابی در دست دارم به نام پرتوی از نهج البلاغه با عکسی از آیت الله سید محمود طالقانی بدون نام مولف بر جلد ، در 213 صفحه کاغذ کاهی و زمان خورده و آسیب پذیر که حالا دیگر باید برگ های آن را با احتیاط ورق زد. تاریخ چاپ و نشر معلوم نیست و تنها از پشت جلد معلوم است که "کانون ابلاغ اندیشه های طالقانی" کار نشر آن را انجام داده است ، هر نسخه به بهای 120 ریال . یعنی 12 تا تک تومان و نه هزارتومان. از امضایی که بر صفحه نخست کتاب کرده ام می شود فهمید که فروردین سال 1368 یعنی 34 سال قبل آن را از کتابفروشی ابوذر گنبد که آن وقتها وابسته به جهاد سازندگی بود خریده ام . بنا به عبارت چاپی صفحه نخست ، کتاب ، ترجمه و شرح نهج البلاغه ( و قطعا با این حجم ترجمه و شرح عباراتی گزیده از نهج البلاغه ) است از "مجاهد نستوه آیت الله سید محمود طالقانی" . مرحوم طالقانی (درگذشت ، 19 شهریور 1358ش.) یک سلسله مباحث داشتند در تفسیر قرآن که از رادیو و تلویزیون به نام پرتوی از قرآن پخش می شد و در این مجلد : "پرتوی از نهج البلاغه در برگیرنده خطبه هایی است که مفسر بزرگ و مجاهد فقید حضرت آیت الله سیدمحمود طالقانی سالها پیش ترجمه کرده اند و بر آن مقدمه و پاورقی نوشته اند ... و چنانکه ملاحظه خواهید کرد در تقسیم بندی متون عربی و فارسی کتاب ابتدا متن عربی خطبه ، سپس ترجمه فارسی و در آخر پاورقی خطبه را آورده ایم" ( سیدمحمود طالقانی ، پرتوی از نهج البلاغه ، کانون ابلاغ اندیشه های طالقانی ، ص3) .در این کتاب ابتدا "مقدمه مترجم" قرار گرفته است (صص5-15). در مقدمه ابتدا مفهوم تربیت توضیح داده شده است. چنانکه مترجم و شرح کننده نهج البلاغه متذکر گردیده ، نهج البلاغه را می توان بیانی, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب در شبهای قدر ، و یک کتاب (6) از دانشمند هندی تبار امتیازعلیخان عرشی ، سال 1363 در ردیف انتشارات امیرکبیر کتابی منتشر شده است به نام استناد نهج البلاغه ، به ترجمه ، تعلیقات و حواشیِ دکتر سیدمرتضی آیت الله زاده شیرازی ، محققی که به رسم ادب ، ترجمه ارزنده خود را به روان پاک پدر ، مرحوم آیت الله میرزاسیدمحمدحسین شیرازی تقدیم کرده است. مندرجات کتاب پس از پیشگفتاری ، در این بخشها قرار گرفته اند : بررسی اسناد و مدارک نهج البلاغه ، منابع دیگر نهج البلاغه ، مدارکِ نامه ها ، مدارک و منابعِ سخنان حکمت آمیز ، تذکر ، کتاب شناسی و فهرست اعلام . از 6 صفحه توضیح بخش "تذکر" فهمیده می شود که شریف رضی اولین کسی نیست که به کار گردآوری خطبه ها ، نامه ها و سخنان حکمت آمیز امام علی (ع) اهتمام نموده است و پیش از او تنها در 4-5 قرن نخست تاریخ اسلام ، 21 نفر از پژوهندگان و دانشمندان مسلمان به این مهم پرداخته اند. با توجه به آنکه امتیاز علیخان دانشمندی است که – حتی تاکنون – صرفا برای اهل تحقیق شناخته شده است ، انتظار می رفته که در همان ابتدای کتاب معرفی نامه مستقلی برای شناساندن ایشان در بین الدفتین کتاب قرار گیرد. البته این نقیصه در حد چند سطر در پیشگفتار مترجم محترم برطرف گردیده است : کتاب حاضر تالیف دانشمند گرانمایه شادروان امتیاز علیخان عرشی محقق و کتاب شناس نامدار از مردم سرزمین هندوستان است که به وسیله استاد عامر انصاری (هندی) به عربی ترجمه شده است . این اثر ارزنده برای نخستین بار در مجله ثقافه الهند ، نشریه روابط فرهنگی هندوستان ، شماره 4 ، ج8 ، دسامبر 1957م.در دهلی نو منتشر شد (امتیاز علیخان عرشی ، استناد نهج البلاغه ، ترجمه دکتر سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی ، چ اول ، تهران, ...ادامه مطلب

با علی بن ابی طالب در شبهای قدر، و یک کتاب (7)مرد نامتناهی ، علی بن ابی طالب علیه السلام نوشته حسن صدر است . این کتاب ابتدا در سال 1338 نشر یافته و سالها بعد ، چاپ یازدهم آن - با تجدید نظر کامل – سال 1361 در سلسله انتشارات امیرکبیر منتشر شده است. آن گونه که مولف محترم در مقدمه گفته است ، محرک وی در نوشتن این کتاب آن بوده است که در کشور ما به رغم نسبت تشیع به آن ، آن گونه که شایسته است در باره صفات عالیه انسانی و خلقیات والا و ملکوتی علی علیه السلام و علل و موجبات کناره گیری و روش حکومت و سیاست حکم داری و حکم رانی امام کتابی تصنیف یا تالیف نشده است (حسن صدر ، مردنامتناهی علی بن ابی طالب علیه السلام ، چاپ یازدهم ، تهران ، امیرکبیر، 1361، ص5) . وی در انتهای مقدمه می نویسد : شنیده شد که پاره ای از خوانندگان اسم کتاب را نپسندیده اند با این توضیح که نامتناهی خاص ذات پروردگار و برای مخلوق فناپذیر نامتناسب است. توجهات را به این نکته جلب می کنم که منظور من از کلمه نامتناهی این است که شخصیت علی بن ابی طالب (ع) برای هر متتبع و محققی و در چشم بزرگترین دانشمندان و محققین عالم هر چه بکوشند و آنچه درک کنند باز نامتناهی و نامحدود است . کرانه شخصیت مولا در نظر آدمیان و از زاویه دید همه جهانیان ناپیدا و بیحد و بیکران است و گرنه البته علی(ع) مثل هر بنده دیگر خداوند مخلوق و محدود و متناهی است و وصف نامتناهی مطلق مخصوص پروردگار است (همان ، ص7) . نویسنده محترم در دیباچه 4 صفحه ای بر این کتاب به درستی می پرسد : حیرت انگیزتر از علی کیست که جدال و تصادم افکار و عقول در باره او تا حدی است که یک دسته خدایش می خوانند و دسته دیگرش کافر و مطرود می دانند . چه خوب فرمود : " قومی از افراط در محبت من و جمعی ا, ...ادامه مطلب

عروسی در قدیم (2. حاج رقیه ) . در روستای خمی وقتی می خواستند برای پسرشان زن انتخاب کنند ، می گشتند دنبال دختر خوب. می گفتند : فلانی دختر سنگی هنگینی دارد. یعنی دخترش سنگین است . دهن بر هم است. دختر پرحرفی نیست. کاری است. خانه نشین است.به قول معروف ، آفتاب مهتاب ندیده.یا کسی را که بد می دانستند می گفتند : فلانی در جمع مردها صحبت می کند. خوب ها را می گفتند : اصلا بیرون نمی آید از خانه .اگر دختری موقع حرف زدن دستهایش را تکان می داد ، با دستهایش بازی می کرد یا موقع صحبت ابروهایش را تکان می داد می گفتند : به درد نمی خورد . اطواری است.با ابروهایش بازی می کند . با چشم هایش بازی می کند. یا وقتی دختری را کم فهم تشخیص می دادند می گفتند : فلانی یک گربه ی عنّی است. یعنی هیچ چی حالیش نمی شود. هیچ چی نمی فهمد. قدیم پسرهایشان را در چه سنی داماد می کردند؟ از سربازی که بر می گشتند دامادشان می کردند. دختر را از چه سنی عروس وار می دانستند؟ دختر را از 15 سالگی عروس وار می دانستند. به هیکل و رفتارش نگاه می کردند. به اینکه کارِ خانه را بلد هست یا نه. مهم بود که کار کشاورزی بلد باشد ؟ یا نه ؟ نه. مهم بلدی کارِ خانه بود.از این نظر که دختر و پسر همدیگر را بشناسند وضع چجوری بود؟ یا همین قدر که پدر خواستگار را قبول داشت کافی بود؟ از بعضی بزرگترهایمان به یاد داریم که در موقع دختری یا جوانی شان ، ولو میل چندانی به ازدواج با فرد معینی نداشته اند ، چون پدرشان برایشان خیلی قُرب داشته ، اگر پدرشان موافق بوده ، مخالفت نمی کرده اند . حرف پدرشان را دو نمی کرده اند. با خودشان می گریسته اند . اما رو روزی نمی گفته اند که خواستگار را نمی خواهند. اولی که پسری یا خانواده اش دختری را پسند می کردند ، اولِ اول خودشان م, ...ادامه مطلب