تاجیکستان، منطقه و خوشه چینی چینی ها

محمد حسن صنعتی

تاجیکستان، منطقه و خوشه چینی چینی ها

 زمانی، چین در چارچوب جاده ابریشم یکی از طرفهای مهم تجارت با ایران محسوب می شده است.فرآوری مواد خام چینی در قدیم، که حاصلش می شده ابریشم چین.ابریشم تولیدی را به ایران می آورده اند و با آن تولید زربفت صورت می گرفته است.آنگاه زربفت یا زربافت تولیدی در چین به فروش می رسیده است.ارتباط و رفاقتی که  در عین حال با رقابت تجاری همراه بوده است." یک راه سغدی از سمرقند تا دیوار چین بنیانگذاری شده بود. از همین راه تجاری بود که دستاوردهای هنر ایرانی مثل فرش، انواع منسوجات و نیز سنگهای قیمتی ، عطریات و محصولات کشاورزی به چین می رسیدو ابریشم چین که در ایران به صورت زربفت در می آمد دوباره به صورت کالای مورد علاقه درباریان به چین باز می گشت."( بدرالزمان قریب، " تاریخچه زبان سغدی"، رودکی، سال 10، شماره 24، پاییز1388، "صص 64 – 23"، ص36)

   ایران که زمانی یکی از دو امپراتوری بزرگ جهانی بوده است، امروز هم در جایگاهی به نظر می رسد که قدرتهای جهانی پابه پای آن حرکت می کنند و هرجا پا می گذارد ، فرستادگان قدرتها در آنجا حضور پیدا می کنند تا رصد های لازم برای حفظ توازن مطلوب را صورت دهند. چین ، پس از ایران، روسیه ، ترکیه و امریکا ، پنجمین کشوری است که سفارت خود در تاجیکستان ، پس از استقلال این جمهوری از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال 1991م.را افتتاح نمود.نخستین سفر کاری امام علی رحمان به عنوان رهبر جدید تاجیکستان در ماه مارس سال 1993م. به چین صورت گرفت.( سیف الله ملاجان ، بررسی تطبیقی حضور فرهنگی ایران ، روسیه ، ترکیه ، عربستان، اتحادیه اروپا و امریکا در آسیای مرکزی با تاکید بر تاجیکستان،دوشنبه، رایزنی فرهنگی ج.ا. ایران در تاجیکستان، 1390، ص83، 86، 90) چینی ها هم از کارکردهای فرهنگ در گسترش ارتباطات با تاجیکستان  ،   غافل نبوده اند. دو کشور، به دلیل اهمیت روابط فرهنگی، سطح "جمعیت" دوستی تاجیکستان و چین را به "سازمان" ارتقا داده اند و امروز این جمعیت یکی از سازمانهایی است که برای توسعه نفوذ فرهنگی چین در تاجیکستان کوشش زیادی نموده است. این سازمان در بیانیه اجلاس خود در سال 1994م. بر اجرای هدفهایی از قبیل برگزاری ملاقاتهای دوستانه با هیئت های اعزامی چین ، پخش برنامه های تلویزیونی راجع به چین، برگزاری جشن سالیانه روز استقلال چین، بازدید اعضای جمعیت دوستی از چین و نمایش دادن فیلمهای چینی در سینما و تلویزیونهای تاجیکستان تاکید نموده، آنها را در دستور کار خود قرار داده است.

   با توجه به رویکردهای چین ، گویی این کشور، فرهنگ را نیز شاهراهی مطمئن برای توسعه سریع حضور در تاجیکستان ارزیابی می کند. در سال 2006، در مجموع،  63 دانشجوی تاجیک در دانشگاههای چین تحصیل می نمودند.این رقم در سال 2010 تا 102 نفر افزایش یافت که این خود حکایت از از گسترش نفوذ چین در سامانه تحصیلات عالی تاجیکستان دارد.بیشتر بورسیه هایی که برای دانشجویان تاجیک در نظر گرفته شده اند، مربوط به رشته هایی  همچون اقتصاد ، روزنامه نگاری ، دیپلماسی و مترجمی زبان چینی می باشند.